به گزارش مشرق، روزنامه خراسان نوشت: اگر توليدات صنعتي ايران قابليت رقابت در خارج از کشور را داشته باشد، مي توان با صادرات آن به بازارهاي منطقه به ارزش افزوده تجاري آن دست يافت، خوشبختانه بسياري از محصولات کشاورزي ايران از ارزش صادراتي بالايي برخوردار است و مي توان با توليد کيفي و بسته بندي مناسب و با رعايت اصول بازار پسندي و تجارت خارجي به بالاترين ارزش افزوده آن دست يافت. عسل از جمله محصولات ايران است که به گفته «محمدي» عضو کميسيون کشاورزي، آب و منابع طبيعي مجلس شوراي اسلامي، عسل ايراني از مرغوب ترين عسل هاي دنيا محسوب مي شود اما متاسفانه شنيده شده است که اين محصول با ترانزيت به ترکيه به نام ترکيه و امارات در بازارهاي بين المللي عرضه مي شود.

وي با بيان اين که وزارت صنعت، معدن و تجارت در اين زمينه بايد حساسيت بيشتري نشان دهد به خبرگزاري خانه ملت افزود: از سوي ديگر نيز با توجه به قوانين موجود در برنامه پنجم توسعه و مسئله تعرفه ها بايد بتوانيم زمينه صادرات را بر اساس علم و فناوري روز و بسته بندي مناسب فراهم کنيم.

توان صادراتي عسل در آينه آمار

بر اساس آمار رسمي تعداد کندوهاي ايران در سال ۱۳۸۹ معادل ۵ ميليون و ۱۰ هزار و ۷۶۷ فروند( ۴ ميليون و ۶۳۸ هزارو ۵۳۲ فروند مدرن و ۳۷۳ هزارو ۲۵۳ کندوي بومي) گزارش شده است از مجموع کندوهاي فعال بيش از ۴۵ هزار تن عسل توليد شده و ميزان برداشت از کندو نيز به طور متوسط 5.5 کيلو محاسبه شده است.

ايران معادل 3.2 درصد از کل عسل جهان را توليد مي کند.مهندس عاکف کارشناس ارشد پرورش زنبور در گفت وگو با خبرنگار خراسان سرانه مصرف در ايران را ۵۷۰ گرم اعلام مي کند و بر اين باور است که مي توان ظرفيت صادراتي عسل را با توجه به ميزان توليد و سرانه مصرف جمعيت ۷۰ ميليون نفري، به ميزان ۱۰ هزار تن برنامه ريزي کرد.

غلامحسين طهماسبي رئيس بخش پژوهش هاي زنبور عسل موسسه تحقيقات علوم دامي کشور ميزان مصرف سرانه را ۶۰۰ گرم مي داند و به ما مي گويد: متوسط مصرف در جهان ۲۳۵ گرم است و از اين نظر ايران در رتبه هاي قابل قبولي از مصرف عسل قرار دارد. اما در مقايسه با کشورهاي توسعه يافته که ميزان مصرف آن ها بالاي ۲۰۰۰ گرم است بايد سعي کنيم که نقش مصرف عسل به عنوان عامل سلامت و بالا بردن سطح سلامت مردم را فرهنگ سازي کنيم و همانند بسياري از کشورها به عسل به عنوان يک ماده غذايي مفيد و يک داروي موثر بر درمان بسياري از بيماري ها نگاه کرد.

معاون بهبود توليدات دامي وزارت جهاد کشاورزي نيز از تدوين برنامه راهبردي زنبور عسل در کشور خبر داد و در گفت وگو با خراسان تاکيد کرد: تنگناهاي صنعت زنبورداري در اين برنامه مورد بررسي قرار گرفته و براي هر کدام راهکاري تدوين شده است.

عباسي که خود سال ها پيش زنبوردار بوده مي افزايد: تشکل هاي زنبورداري و توليد عسل از توان مالي قابل قبولي برخوردار هستند و مي توانند با دريافت مجوزهاي بين المللي به طور مستقيم به صادرات عسل اقدام کنند.از اظهارنظر کارشناسان درباره ميزان توليد و سرانه مصرف اين چنين برمي آيد که ايران داراي حداقل ۱۰ هزار تن عسل مازاد است(اين رقم را عفت رئيسي مديرعامل اتحاديه زنبورداران کشور ۲۰ هزار تن مي داند) که نياز به فراهم کردن زيرساخت هاي صادرات را دو چندان مي کند.

ديروز زعفران، امروز عسل

به دليل از بين رفتن کارگاه هاي فرآوري خرما در استان هاي خوزستان و کرمان بر اثر جنگ تحميلي، بيش از ۳۰ سال است که خرماي مرغوب ايران که شهرت جهاني دارد، به صورت فله و در لنج هاي روباز به کشورهاي عربي آن سوي خليج فارس صادر مي شود و در کارگاه هاي محلي آن جا فرآوري و به کشورهاي ديگر صادر مي شود و البته مقداري از آن نيز به نام خرماي عراق، امارات و عربستان به ايران باز مي گردد!صادرات فله اي زعفران و صادرات فرش دستي بدون شناسنامه ايران به خارج از کشور و صادرات مجدد آن به نام کشور صادرکننده هم موضوعي غيرقابل انکاري است که «طلاي سرخ» دچار آن شده است و اکنون عفت رئيسي مديرعامل اتحاديه زنبورداران کشور از صادرات فله عسل به ترکيه و دبي و صادرات بسته بندي شده آن به نام آن کشورها گلايه کرده و به خبرنگار پايگاه اطلاع رساني صنعت مي گويد: صنايع بسته بندي (عسل) بسيار ضعيف است و هزينه زيادي را مي طلبد لذا از آ ن جايي که تجهيزات بسته بندي عسل بسيار کهنه و قديمي است سرمايه گذاري جدي در اين باره صورت نگرفته است و اين اتفاق موجب شده که عسل ما به صورت فله اي به ترکيه و دبي صادر شود اما اين کشورها (مانند ترکيه) عسل ما را پس از بسته بندي به نام خودشان صادر کنند.

احمد محمدي کارشناس در بخش توليد عسل نيز به مهر گفت: صنعت عسل مورد حمايت مسئولان نيست و گرنه وضعيت بهتري داشت.

وي افزود: بايد از توليد کننده عسل حمايت شود تا بتواند با وجود گياهان دارويي خاصي که در کشور ما وجود دارد، به توليد عسل هاي خاص اقدام کنند.

عسل ايران، آشناي غريب بازارهاي منطقه

با يک صادر کننده عسل و پوست به ترکيه به گفت و گو مي نشينم او اصرار دارد که خود را صادر کننده جزء معرفي کند زيرا در سال تنها هزار تن عسل را به ترکيه صادر مي کند!

امير باباخاني درباره صادرات عسل ايران به ترکيه و صادرات مجدد آن به بازارهاي اروپايي مي گويد: عسل ايراني کاملا شناخته شده است و خوشبختانه از مبداء صادرات (ايران) به شکل تفکيک شده صادر مي شود يعني بازارهاي منطقه عسل آويشن، عسل سدر، عسل يونجه و عسل سيب و عسل مرکبات ايران را به خوبي مي شناسند، از اين رو رقبا کم تر توانسته اند در فضاي رقابتي با محصول ايران وارد شوند اما اين را هم خوب مي دانم که هميشه اين طور نخواهد ماند و اگر دير بجنبيم، عسل ايران سرنوشت فرش را پيدا خواهد کرد او توضيح مي دهد: براي واردات عسل ضوابط خاصي تعريف شده و به تازگي ممنوع هم شده است اما براي صادرات مقررات خاصي وجود ندارد و من هم که در استان هاي کردستان، آذربايجان غربي و شرقي، اردبيل و مقداري هم از تهران عسل را تهيه مي کنم در بسته بندي کاملا ساده و در شيشه هاي ۹۰۰ گرمي و يا دبه هاي ۳ کيلوگرمي آن را به ترکيه مي برم و در آن جا به واحدهاي سنتي تحويل و آن ها هم عسل را بسته بندي ۲۰ و ۵۰ گرمي کرده و روانه بازار داخل ترکيه و يا کشورهاي اروپايي مي کنند اما در اين شرايط يک حرکت تجاري را به کار مي گيرم و آن اصرار به ايراني بودن عسل در ليبل بسته بندي است و به اين ترتيب مصرف کننده مي داند که محتواي ۲۰ گرمي عسل ايراني است دليل اين کار هم اين است که مي خواهم بازار صادراتي خود در ترکيه را حفظ کنم و اجازه ندهم که محصول تقلبي و يا محصول با کيفيت پايين به نام محصول ايراني بسته بندي شود و بازارم را از دست بدهم.

باباخاني معتقد است: عسل ايراني يک کالاي صادراتي است به شرطي که مبداء توليد آن مشخص و مزارع پرورش زنبور و محل استقرار کندو هم شناخته شده باشد بنابراين اصل توليد مشکلي ندارد و اگر دولت بخواهد اين محصول صادراتي را به خارج ارسال کند و ارز آوري داشته باشد بايد تشکل هاي صادراتي عسل را تقويت کند و پس از آن پي گير عرضه و ترانزيت مجدد آن در بازارهاي خارج هم باشد و من اگر توانسته ام ۱۰ سال در صادرات عسل دوام بياورم دقيقا اين کار را کرده ام يعني به همراه عسل صادراتي به ترکيه رفته ام بر بسته بندي آن نظارت کرده ام و با بعضي محموله ها هم به خارج از ترکيه رفته ام و بازارهاي خارجي را شناسايي کرده ام بنابراين حمايت ها بايد تا بازار نهايي مصرف ادامه پيدا کند تا روند صادرات همواره جاري و ادامه دار باشد در غير اين صورت پس از مدتي که عسل ايراني شناخته شود، افرادي پيدا مي شوند که محصول تقلبي را به نام ايران در بازارهاي خارجي به فروش مي رسانند و شهرت محصول ايراني را خدشه دار مي کنند و در نهايت روند صادرات قطع خواهد شد اتفاقي که براي فرش و زعفران رخ داد.

تبليغات عربي

با نگاهي به سايت هاي تجاري تبليغات کالا در منطقه به خوبي درمي يابيم که بنگاه هاي تجاري کشورهاي عربي بازارهاي گرمي را با شيرين ترين محصول ايران براي خود تشکيل داده اند.

-سايت تجاري منطقه آزاد تجاري ابوظبي در امارات متحده عربي: يوجد لدينا عسل ايراني (شمال ايران) و الکمية محدوده، سعرکيلو ۳۵۰درهم (عسل شمال ايران به مقدار محدود، موجود است قيمت هر کيلو ۳۵۰ درهم)

-يک سايت تجاري عربستان: عسل سدر ايراني روعة الکيلو ۱۲۰ريال (عسل سدر ايراني ممتاز هر کيلو ۱۲۰ريال)

-سايت تجاري يک شرکت عربي- هندي در کويت: العسل الجبلي الايراني ۲۰الي۴۰دينار

(عسل کوهستان ايراني هر کيلو ۲۰-۴۰ دينار)

-يک سوپرمارکت بزرگ در امارات در زيرنويس سايت خود مي نويسد: يا ناس عسل والزعفران الايراني الاصلي وصل

(اي مردم عسل و زعفران ايراني اصلي رسيد)

اين ۴آگهي تجاري تنها بخش اندکي از صدها تبليغ تجاري براي عسل ايران است که البته مي توان آن را فرصت ناميد و صد البته بايد به گونه اي عمل کنيم که اين فرصت به تهديد تبديل نشود.

حداکثر زحمت و حداقل درآمد

عضو کميسيون کشاورزي، آب و منابع طبيعي مجلس شوراي اسلامي با اشاره به اين که از ترانزيت عسل ايران به ترکيه و صادرات مجدد به بازارهاي بين المللي مطلع است، مي گويد: متاسفانه وضعيت به گونه اي شده است که حداکثر زحمت و حداقل درآمد نصيب کشاورزان مي شود.

محمدي از حمايت هاي قانوني در بودجه۹۰ درباره جلوگيري از صادرات محصولات خام تاکيد کرد: اگر واردات بر اساس تعرفه هايي که ما در قوانين برنامه و بودجه سال۹۰ مشخص کرده ايم، رعايت شود به طور قطع اين زمينه فراهم نخواهد شد که محصول ما به صورت خام صادر و دولت همسايه با نشان تجاري خودشان و در زرورق و حتي در برخي موارد به خود ما صادر کنند.

گسترش بسته بندي زيرزميني عسل

مدير عامل اتحاديه سراسري زنبورداران هم گفت: سازمان نظارت بر مواد غذايي وابسته به وزارت بهداشت درمان، آموزش پزشکي با توجيه ايجاد اشتغال، اقدام به صدور کد و شناسه براي برخي افراد کرده که اين رفتار منجر به توسعه بسته بندي زيرزميني عسل شده است.

عفت رئيسي سرحدي، مدير عامل اتحاديه سراسري زنبورداران با بيان اين مطلب اظهار داشت: در استانداردسازي عسل، تامين امکانات موردنياز براي اين مسئله امري ضروري است.وي افزود: بايد آزمايشگاه هاي ايران به نحوي تجهيز شوند که در حداقل زمان ممکن، با حداکثر اطمينان، پاسخ آزمايش ها در اختيار توليدکننده قرار گيرد.

رئيسي سرحدي گفت: متاسفانه برخي دستگاه ها براي تجهيز آزمايشگاه هاي مرتبط با عسل به کشور وارد شده که کارشناسان ايراني نمي توانند آن ها را به روز کنند.

وي ادامه داد: اين دستگاه ها در اختيار بخش دولتي بوده و کشورهاي فروشنده به اين بهانه پس از گسترش تحريم ها عليه کشور از ارائه خدمات پس از فروش و آموزش هاي لازم به کارشناسان ايراني سرباز مي زنند.

مدير عامل اتحاديه زنبورداران اذعان داشت: سازمان دامپزشکي يکي از اين آزمايشگاه ها را در اختيار دارد اگر آزمايشگاه مجهز سازمان دامپزشکي در اختيار اتحاديه زنبورداران قرار گيرد، اين اتحاديه قادر خواهد بود با استفاده از توان کارشناسي خود و قدرت تعامل سازمان هاي مردم نهاد، با گذراندن دوره هاي آموزشي لازم از تجهيزات آن استفاده کند.

وي با اشاره به اقدامات وزارت بهداشت در رابطه به صدور کد و شناسه براي افراد، افزود: نبايد به هرکسي که متقاضي دريافت کد يا شناسه بود، خدمات ارائه شود، بلکه بايد وزارت بهداشت فقط به افرادي که کارگاه دارند و دولت قادر است بر فعاليت آن ها نظارت کند، اجازه فعاليت رسمي بدهد.مديرعامل اتحاديه زنبورداران اظهار داشت: متاسفانه عسل هاي بسته بندي شده زيادي در بازار وجود دارند که روي آن ها ليبلي که فقط روي آن يک شماره تلفن وجود دارد، نصب شده است.وي ادامه داد: اين محصولات معلوم نيست که در چه شرايطي بسته بندي شده و عسل ها چگونه تهيه شده است.

رئيسي سرحدي تصريح کرد: عملکرد وزارت بهداشت فضاي نگران کننده اي را براي توليدکنندگان عسل در کشور ايجاد کرده است.به گفته او اتحاديه زنبورداران، متخلفان اين حوزه را به خوبي مي شناسد اما متاسفانه به دليل نبود ساز و کارهاي قانوني، قادر به برخورد با متخلفان نيست.

ساخت چين؛ اين بار ابزار زنبورداري!

با گشت و گذاري در بازار فروش و عرضه ادوات کشاورزي شاهد عرضه استراکتور (دستگاه جداکننده عسل از موم)، دودي، کاردک و داروهاي زنبورداري ساخت چين هستم.

موضوع عرضه و واردات ابزارآلات زنبورداري نيز مورد اعتراض عفت رئيسي مدير عامل اتحاديه زنبورداران کشور است: صنعت گراني که به توليد ابزارآلات زنبورداري مشغول هستند به دليل واردات اين وسايل ورشکست شده اند و از مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت مي خواهم تا نسبت به جلوگيري از واردات اين نوع ابزارآلات نيز اقدام جدي انجام دهند.علاوه بر ادوات و وسايل زنبورداري، در سال هاي گذشته هجوم عسل چيني و تايلندي به بازار ايران (که هيچ گاه کيفيت عسل ايراني را نداشتند) موجب شد که وزارت جهاد کشاورزي عسل را در فهرست فرآورده هاي کشاورزي ممنوع الورود بگنجاند .

عفت رئيسي مديرعامل اتحاديه زنبورداران کشور نيز گفت: با توجه به اين که با مازاد توليد عسل در کشور مواجه هستيم، بايد زودتر از اين ها جلوي واردات عسل را مي گرفتند.

پايگاه اطلاع رساني صنعت ضمن مثبت ارزيابي کردن اين اقدام نوشت: صادق خليليان وزير جهاد کشاورزي در کش و قوس ممنوعيت واردات برخي محصولات کشاورزي، واردات عسل را نيز ممنوع کرد اما به نظر مي رسد با توجه به وضعيت توليد اين محصول، از فرصت پيش آمده استفاده و صادرات آن را تقويت کرد.

لزوم سرمايه گذاري در صنعت زنبورداري

مجيد عاکف که از کارشناسان نام آور صنعت زنبور عسل در کشور به شمار مي رود و براي تدريس اين رشته به برخي کشورها سفر کرده است با ارائه نمونه هايي از عسل بسته بندي شده ايراني در خارج از کشور مي گويد: کيفيت عسل ايران نه تنها در خاورميانه شهرت جهاني دارد بلکه برخي از کشورهاي اروپايي براي مرغوب نشان دادن محصول خود در بسته بندي هايي که در صنايع کشورشان صورت مي گيرد آشکارا از «ايراني بودن عسل» سخن مي  گويند بنابراين مي طلبد که مديريت صادرات عسل ايران به گونه اي طراحي شود که در مبداء توليد سرمايه گذاري روي صنايع بسته بندي انجام شود تا ارزش افزوده را نصيب زنبورداران کشورمان کنيم.

وي که نمونه هايي از عسل توليدي زنبورداران را در نمايشگاه هفته پژوهش ارائه کرده بود، افزود: عسل ايراني علاوه بر ارزش غذايي داراي خواص دارويي شناخته شده اي نيز هست و در نمايشگاه هاي مختلف انواع عسل هاي توليدي را ارائه داده ايم و اکنون در سطح جهان رشته اي از طب به نام «عسل درماني» وجود دارد و پزشکان عسل هاي مختلف را براي درمان بيماري ها تجويز مي کنند که خوشبختانه ايران از اين نظر بسيار غني است و مي  تواند در سطح جهان مطرح شود.

به نظر مي رسد وضعيت توليد و صادرات محصولات کشاورزي را عضو خانه ملت بهتر توصيف مي  کند که مي گويد، «کشاورزان ما حداکثر زحمت و حداقل درآمد» را دارند و اکنون که وزارت جهاد کشاورزي براساس تکليف قانوني در حال تدوين ضوابط و مقررات صادرات و واردات محصولات کشاورزي است و برنامه ملي راهبردي زنبور عسل نيز در مرکز پژوهش هاي زنبور عسل تدوين شده است اميد است که براي شيرين ترين محصول کشاورزي افق روشن تري را درسال هاي آينده شاهد باشيم.

چکيده گزارش

صادرات خام عسل ايران به برخي کشورهاي همسايه از جمله ترکيه و دبي و صادرات مجدد بسته بندي شده آن به بازارهاي منطقه و کشورهاي ديگر موجب شده است که ارزش افزوده اين محصول به جيب ديگران برود و به قول عضو کميسيون کشاورزي مجلس، کشاورزان ايران بيشترين رحمت و کم ترين درآمد نصيب شان مي شود.ايران با ۵ ميليون فروند کندوي زنبور عسل سالانه ۴۵ هزار تن عسل توليد مي کند و از نظر سرانه مصرف نيز در رتبه قابل قبولي است. اما نکته حائز اهميت در صنعت زنبورداري و توليد عسل فرآوري، بسته بندي و صادرات محصول ايراني با نشان تجاري ايران و افزايش ارزش افزوده آن در داخل کشور است.از اين رو با اعلام تدوين برنامه راهبردي زنبور عسل انتظار مي رود که از اين پس روند صادرات عسل و برنامه فرآوري آن در کشور ضابطه مند و ارزش افزوده اين محصول ارزشمند نصيب زنبورداران کشور شود.